Zondag 23 oktober 2011. Pianorecital Emanuel Ax. Eindhoven

Zondag 23 oktober 2011, 14u15 Muziekgebouw Eindhoven. Pianorecital Emanuel Ax. F.Schubert. Impromptus nr.1 in f en nr.3 in Bes opus 142, D935; Sonate in a opus 42, D845; R.Schumann. Etudes symphoniques opus 13; drie toegiften (Chopin, Schumann).

Wie zegt dat pianodocenten niet naar pianorecitals gaan (te druk of gewoon niet in de kunsten van hun uitvoerende collega’s geïnteresseerd), had afgelopen zondagmiddag bij het concert van Emanuel Ax in Eindhoven moeten komen kijken. Ze waren er wel! ondanks het goede weer, ongemakkelijke zondag-middagtijdstip, eerste schoolvakantiedag in Brabant en veel grotere en aanlokkelijke Dutch Design Week posters in de stad. Niet in groten getale, maar wel met voldoende mankracht om het oncollegiale stereotype te doorbreken. Pianodocenten hebben gewoon een duwtje in de rug nodig, en dat kregen ze van de klassieke muziekafdeling van het Muziekgebouw in de vorm van een pianodocenten middag. Een beetje exclusief, met speciale ontvangst vóór het concert, een inleiding met geluidsfragmenten van de oude piano-opnamen en afsluitend een gesprek met Ax zelf. 

Dit vleiende exclusiviteitgevoel werd alleen maar versterkt door het recital. Al in het eerste deel, bij het horen van zo veel verfijning, lyrisme en romantische fleur in de impromptu’s en sonate van Schubert, viel het publiek in een staat van ademloze verwondering. Niemand durfde haast te hoesten, niezen, in- en uitademen. Maar zelfs de nostalgisch zuivere Rosamunde-klanken en oprechte vervoering kunnen niet op tegen ringtonen van de 21e-eeuwse telefoonmaatschappijen. Het niet uitgeschakelde en ergens diep in de tas of broekzak verstopte mobieltje klonk onbeschrijflijk lelijk (en lang) en schudde iedereen uit de Schubert-droom wakker. Iedereen behalve Ax, want hij speelde onverstoorbaar door. 

 Na de pauze verhuisde de halve zaal dichter naar het podium. De pianist werd als het ware omringd door intens luisterende en gefascineerd naar zijn handen kijkende toeschouwers. Mijn strategische positie bevond zich op drie meters afstand van Ax. Over zijn linker schouder keek ik mee hoe hij afwegend en een beetje aarzelend de eerste toon van Schumann’s etudes aansloeg om vervolgens zijn vingers boven de toetsen te laten vliegen en de melodiestemmen nu eens voorzichtig en dan weer extatisch te laten zingen. ‘Zo véééél noten’, ademt mijn buurvrouw tijdens het onophoudelijke applaus uit. Oh, maar hij kent ze al lang, verzeker ik haar. Mis, blijkt het bij navraag bij Ax zelf, de etudes van Schumann zijn een échte première, en we zijn één van de eersten die ze horen. Dat is het fijnste van de ‘meet& greet’, je kunt het gewoon aan de pianist vragen hoe lang hij op al die noten gestudeerd heeft. Ik kan het gierende mobieltje nog steeds niet vergeten, en kan het uiteindelijk niet laten om Ax naar deze concert-verstoring te vragen. Hij heeft het inderdaad gehoord, maar ‘ah ja’, zegt hij glimlachend, ‘ik ben er aan gewend’. Net als hij blijkbaar gewend is aan het flitsen van mobieltjes en het vragen om handtekeningen. Even dreigt de ‘meet&greet’ zich in een ‘me and Ax’-fotoshoot te ontaarden. Ook de eerste onhandige vragen (‘hoe wordt uw naam eigenlijk uitgesproken, ax of ex?’) voelen erg ongemakkelijk, en er moet natuurlijk nog duidelijk gemaakt worden dat ‘we are also een beetje pianists but you are here (hand vliegt richting plafond) and we are there (inderdaad – richting de vloer)’. Gelukkig volgen er steeds meer volwassen en professionele vragen: over zenuwen, studeren, lesgeven, keuze voor herhalingen van delen en moeilijke maten bij Schumann. Emanuel Ax reageert heel blij op de aanwezigheid en belangstelling van zo veel collega’s. Heel bescheiden, met een zachte stem en verontschuldigende glimlach vertelt hij over zijn eigen leerlingen die, zoals het de jonge generatie pianisten betaamt, alles kunnen en absoluut geen fouten maken. Met een dankbare hoofdbuiging prijst hij de kwaliteit van de vleugel in Eindhoven en vriendelijkheid van het publiek. 

We nemen afscheid, en ik heb nog steeds geen foto van Ax en mij. Wel een handtekening die bij nader inzien niet te onderscheiden is van het proefschijven van een nieuwe pen. Maar het meest belangrijk zijn de mooie herinneringen over de zee van emoties in het spel van de bescheiden pianist. Hij heeft zijn publiek in alle opzichten een exclusieve middag bezorgd. ©OlgadeKort, 2011.