29 september 2011, Muziekzaal Codarts

29 september 2011, Muziekzaal Codarts, Rotterdam: Orkest van studenten uit conservatoria en muziekacademies van Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Gent en Londen. Solisten: Takafumi Mori (piano), Kornelia Wojnarowska (sopraan), Karolina Ogrodowska (altfluit), Rutger de Ronde (piano). Dirigent: Alexander Humala (Wit-Rusland). O.Podgajskaja. Epitaaf (wereldpremière), D.Sjostakovitsj. Concert voor piano en orkest nr.2 opus 102, H.Górecki. Good Night: Requiem voor sopraan, altfluit en  piano, D.Sjostakovitsj. Kamersymfonie opus 110a.   

 Toegegeven: ik ga niet vaak naar overgangstentamens, voorspeelavonden en eindexamenconcerten, en dat heeft niets met de vermeende studentenkwaliteit of onbekende musici te maken maar met de raarste tijden waarop deze belangrijke gebeurtenissen op conservatoria ingeroosterd worden. De musici worden geacht af te studeren om 10u15, 11u40, 14u25 of 19u10. Een hele opgave voor iemand die vóór een concert afspraken in drie verschillende steden maakt (“ik moet toch deze kant op!”) en alle inspanningen ten spijt altijd de weg kwijt is.  Deze avond klopte alles: de tijd was haalbaar en het adres was bekend. Niets stond me in de weg (nou ja, behalve de loopgraven rondom het Centrale station die zich weer verplaatst hadden ten opzichte van hun locaties tijdens het Gergiev festival een paar weken geleden) om het overgangsexamen van Alexander Humala bij te wonen. 

Het Codarts-gebouw was zo goed als leeg. Het programma van de Wit-Russische masterstudent orkestdirectie werd gespeeld in zaal 6.35, die niet meteen associaties met een concertzaal oproept. Qua omvang en akoestiek is het veel meer geschikt voor solisten- of ensemble-optredens, maar waarschijnlijk hebben de roosterplanners daar hun eigen ideeën over. Het publiek – kennissen en familieleden van meespelende orkestleden- bevond zich slechts op een paar meter afstand van de spelers. Ik kan me voorstellen dat de dirigent de adem van de examencommissie direct in zijn rug kon voelen. Alle elementen voor examenstress waren dus ruimschoots aanwezig. In mijn gedachten wenste ik de Japanse pianist Takafumi Mori, orkestmusici en Alexander Humala sterkte toe… 

Ik hoefde me geen zorgen te maken. In een korte repetitietijd lukte het Humala een echt orkest te vormen dat als goed op elkaar ingestemd en ingespeeld muziekensemble klonk. Ik ga niet in op het dirigeertechniek van Humala, elke dirigent heeft zijn eigen arsenaal aan technische middelen om zijn orkest naar het gestreefde klankideaal te leiden. Wat ik hoorde was de muziek van Sjostakovits, Podgajskaja en Góretcki; wat ik zag was een bevlogen, overtuigende dirigent en 26 musici die vol vertrouwen en uiterst geconcentreerd elke beweging en elke aanwijzing van hun dirigent volgden. Er was muziek, magie, kippenvel en ontroering. En het gebeurde hier en nu, in de veel te krappe en fel verlichtte 6.35, op het overgangsexamen. 

De kleine bezetting legt grote verantwoordelijkheid op elke speler. Niets dan lof voor de pianist Takafumi Mori en de eerste viool Dmitry Ivanov, en voor alle musici die praktisch solistisch hun partijen speelden. Zeven violisten, twee altisten, drie cellisten, twee hoboïsten… Naderhand hoorde ik dat sommige orkestleden speciaal voor het examen van Alexander vanuit Italië, Polen, België en Engeland gekomen zijn. Op eigen kosten, om met Humala te kunnen spelen, en zijn examenuitvoering tot stand te laten komen. Dat de musici op een interessant repertoire afkomen, dat is wel bekend. Maar hier was iets anders aan de hand, en dat ‘iets’ was het grote vertrouwen in Humala als mens en musicus. Ik weet zeker dat ik geen doorsnee overgangsexamen heb bezocht. Misschien was ik aanwezig bij de geboorte van een nieuw kamerorkest?