14 juli 2012, Utrecht: Tentoonstellingen in Museum Catharijneconvent en BAK

14 juli 2012. Utrecht: Vrouwen voor het voetlicht. Museum Catharijneconvent.  t/m 7 oktober 2012.

After History: Alexandre Kojève as a photographer. BAK, basis voor actuele kunst. 20.05-15.07.2012.

Twee tentoonstellingen in twee musea in een halve dag buiten je vakantietijd te bezoeken is niet aan te raden: zelfs als het lukt om je hoofd na alle nieuw verworven kennis helder te houden dan laten de benen (en diverse andere, vergeten en in onbruik geraakte spieren) je in de steek. Na een paar uur ‘staan – lopen – iets dichterbij komen – nog een keer van een afstand kijken’ realiseer je jezelf dat de tijd wanneer je alle Romeinse of Parijse musea met een onbegrensd jeugdig enthousiasme achter elkaar afrende definitief voorbij is. Meesterwerken of niet, de aanwezigheid van stoelen (om de eventuele meesterwerken geruime tijd aandachtig te bestuderen) of nog beter, comfortabele leunstoelen (het liefst niet ver van de monitoren met videopresentaties) kan de aantrekkelijkheid van tentoonstellingsruimtes aanzienlijk verhogen.

Maar de gewoonte om alles te combineren is soms veel sterker dat het nog prille leeftijdsbesef, en zo komt het dat je op een dag weer aan een tentoonstellingenmarathon begint. Want één expositie is net verlengd, en de andere is vandaag juist de laatste dag te zien, en als je nog langer wacht dan mis je de beide. En de twee musea zijn toevallig vlakbij elkaar op dezelfde Lange Nieuwstraat in Utrecht te vinden. En in het eerste, Museum Catharijneconvent, hebben ze stoelen en zelfs een bank waarop je onder de strenge blik van Majoor Bosshardt even kan neerploffen. Om de schilderijen met biddende vrouwen te aanschouwen, natuurlijk. Of toch wel stiekem voor meditatie over je vermoeide benen…

Helaas, markeert de bank in Museum Catharijneconvent niet alleen het rustpunt maar ook het eind van de indrukwekkende tentoonstelling over vrome en nederige heiligen, kloosternonnen, hardwerkende ‘klopjes’, domineesvrouwen en missiezusters. Lidwina van Schiedam (de eerste Nederlandse vrouwelijke heilige), Anna Maria van Schurman (de eerste Europese vrouw die achter een gordijn universitaire colleges mocht volgen), tientallen andere beroemde en minder beroemde vrome vrouwen, je komt ze allemaal tegen in de zalen van de Vrouwen aan het voetlicht-tentoonstelling. De rol van vrouwen in de kerk wordt nader belicht via middeleeuwse beelden en getijdenboeken, merkwaardige portretten, schilderijen en tekeningen, videobeelden, opnamen van liederen van Hildegard en Hadewijch, een fotoserie met de ‘hedendaagse vrouwen in verhalende beelden’ van Lucia Ganieva en veel wetenswaardige informatie in de begeleidende teksten (nooit meer vergeten – Cunera met haar sjaal!). Bij het zien van zo veel toewijding, opoffering en geestelijke kracht, loop je als vanzelf geïnspireerd door en vergeet je zelfs je vermoeide benen. En net voordat je rug veel te recht begint te worden kom je de zaal met het Leger des Heils binnen. Zo heeee … de bank!

Deze slideshow vereist JavaScript.

De inspiratie opgedaan in Museum Catharijneconvent wordt versterkt door een kleinschalige BAK-expositie met de foto’s van de Russisch-Franse filosoof Alexandre Kojève (St.Petersburg, 1902–Brussel, 1968). Slechts twee zalen met de presentatie van de geprojecteerde foto’s van Kojève (geen bank in de zaal, wel veel zitruimte op de vloer) en vitrines met aanzichtkaarten, maar meer heb je ook niet nodig om weer van verre reizen beginnen te dromen. Misschien omdat de zwart-witte en kleuren foto’s van Kojève niet veel anders zijn dan je eigen reisfoto’s, of omdat je ineens heel duidelijk merkt hoe weinig de wereld veranderd. Dezelfde ruines, opgravingen, kerken, monumenten, kastelen; dezelfde voorliefde voor stenen, daken, mooie lichtval op een kastelenhof en bloeiende takken tegen een kloostermuur. Reisschema’s op de muren, vitrines vol nostalgische aanzichtkaarten met de metrostations in Moskou, gebouwen en schilderijen uit alle bezochte musea. Niets is nieuw in de wereld, en ook bij mij liggen er in de kasten stapels aanzichtkaarten uit alle landen en streken. Een blik op het reisschema van Kojève en het begint weer te borrelen. Op weg naar huis maak ik de grootse plannen. Ik overweeg zelfs heel even om een museumjaarkaart aan te schaffen, maar eenmaal thuis plof ik neer op de bank en er is geen portret van Majoor Bosshardt dat me bedachtzaam aankijkt. Zo heee … de  bank!