Olga de Kort. Erik Scherder. Singing in the brain. Amsterdam: Athenaeum – Polak & Van Gennep, 2017. ISBN 9789025307035 (gepubliceerd in PianoBulletin, nr. 2 september, 2017)
Natuurlijk weten we dat zingen en pianospelen goed voor ons is en dat muziekonderwijs helpt bij de ontwikkeling van cognitieve functies van kinderen. Het aantal wetenschappelijke onderzoeken en populaire uiteenzettingen over de gunstige effecten van klassieke muziek op de gezondheid en persoonlijke ontwikkeling is sinds Oliver Sacks’ Musicofilia aanzienlijk toegenomen. Maar het blijft interessant om over de samenwerking van muziek en onze hersenen te lezen, vooral als de schrijver zelf zo geboeid is door zijn onderzoek en het zo aanstekelijk weet over te brengen als Erik Scherder. Zijn fascinatie voor de processen die in de hersenen gebeuren bij het luisteren naar muziek leidt tot een zoektocht naar de antwoorden op vragen die iedereen zich weleens stelt: hoe ontstaat onze muziekvoorkeur, waarom houden we van droevige muziek, hoe kunnen musici complexe partituren lezen en wat voor nut heeft muziek in de sportschool. Maar er is veel meer wat Scherders nieuwsgierigheid prikkelt. In zijn boek staat hij stil bij het ontstaan van klanken, het voelen van het ritme, de invloed van muziek op het invoelend vermogen en de effecten van muziekbeoefening bij angst, depressie en beperkingen. Ook de rol van zang en dans bij de ziekte van Parkinson, de muzikale therapie bij dementie en tijdens de revalidatie bij een beroerte komt aan bod.
Dankzij Scherders enthousiaste vertelstijl met hoorbare bewondering voor de complexe en ingenieuze reacties van ons brein, leidt het verhaal nooit tot een droge wetenschappelijke opsomming van de onderzoeksresultaten. De wetenschappelijke rapporten worden afgewisseld met diverse casestudies en persoonlijke ontmoetingen van de schrijver met bijzondere mensen met een muziekverhaal. Als eerste leren de lezers Jules kennen die ondanks haar spastische linkerhand jarenlang pianoles had en haar motoriek wist te ontwikkelen door de spiegelneuronen in de hersenen te leren activeren. Aangrijpend is de ontmoeting met de tweeling met myotonic dystrophia die zonder noten te kunnen lezen de gespeelde muziek feilloos herkennen en helemaal opleven bij het dirigeren van concertopnamen. Deze ontroerende en diep rakende verhalen maken de lezers ervan bewust hoe intens mensen muziek kunnen beleven en haar werkelijk een onmiskenbaar deel van hun leven kunnen maken.
De afbeeldingen van onze hersenen in alle regenboogkleuren bieden een nadere kennismaking met de gebieden die met elkaar samenwerken of communiceren tijdens het zingen en het luisteren naar muziek. Voor wie het duizelt van de wetenschappelijke en medische termen is een handig lijstje opgenomen van de hersengebieden en baansystemen die verantwoordelijk zijn voor het categoriseren van klanken, leren van melodieën of zingen. Want muziek houdt het hele brein bezig. Deze stelling van Singing in the brain is door Erik Scherder uitstekend toegelicht en geïllustreerd. ©Olga de Kort, 2017.
Olga de Kort 
Geef een reactie