Olga de Kort. Jos van der Zanden. Beethoven. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2016. (Elementaire Deeltjes, 42) ISBN 9789462980709 (gepubliceerd in Pianist, 2016, nr.4)
De wetenschappelijke kennis over alles wat we kunnen, willen en zouden moeten weten is enorm: je kunt je hele leven in de verschillende onderwerpen verdiepen en nog steeds nieuwe informatie blijven ontdekken. Of juist iets heel belangrijks gemakkelijk over het hoofd zien. De oneindige zee van informatie vraagt om beknopte en toegankelijke ‘alles-wat-je-moet-weten’ ‘reddingsboeien’. Met zijn Elementair Deeltjes probeert Amsterdam University Press iedereen, van leek tot specialist, in deze behoefte te voorzien. De serie legt ‘grootse onderwerpen’ onder de loep om ze vervolgens ‘in zakformaat’ onder aandacht van de lezers te brengen. Een eeuwig filosofisch thema over vorm en inhoud heeft in dit geval weinig bodem voor discussie. Soms kan een heel klein, maar goed geschreven boekje een heel groot wereld voor je openen.
Tot nu toe varieerden de thema’s van de 41 reeds verschenen Deeltjes van vaccinatie en globalisering tot Nietzsche en mondiale rampen. Aan Ludwig van Beethoven de eer om als eerste componist de muziek te vertegenwoordigen. Hoewel het zeker om Beethoven in vogelvlucht gaat, slaagt Jos van der Zander erin om de componist van een zo dicht mogelijke afstand te bekijken. De zes hoofdstukken geven een vrij volledig beeld van zijn leven en werken. Dit componistenportret is bovendien geheel geupdate, met in acht neming van de bestaande bronnen en in de loop der tijd veranderde inzichten over deze niet te missen ‘scharnier in de westerse muziek’. Informatief, verre van droog geschreven en zo min mogelijk theoretiserend, het boekje schetst de ontwikkeling van Beethoven vanaf zijn eerste stappen als beginnende pianovirtuoos tot de ‘gelouterde meester’ van de negen symfonieën, pianosonates en pianoconcerten, de opera Fidelio en de laatste kwartetten. De informatie over de werken blijft beschrijvend maar ook zeer treffend. Het lukt Van der Zanden om binnen één alinea én de geschiedenis van een compositie én haar belangrijkste kenmerken en hoogtepunten samen te vatten. De illustraties zijn beperkt tot enkele voorbeelden van Beethovens autografen, zijn portretten en de openingsmaten van zijn beroemde werken. In de Lijst van genoemde composities komen pianosonates en pianoconcerten, liederen, toneel- en operamuziek, ouvertures en strijkkwartetten voor. Het afsluitende overzicht van de bestaande Beethoven-uitgaven, standaardbiografieën en wetenschappelijke publicaties biedt voldoende inzicht in beethoveniana om een geïnteresseerde lezer aan verdere kennis op Beethoven-gebied te helpen. Dat maakt het eerste muzikale Elementaire Deeltje van APU een welkom ‘waarom-beethoven-zo-belangrijk-is’ opstapboek. Het voorziet van de nodige basiskennis en baant eventueel de weg naar de grotere en uitgebreidere volumes, die ons in aanloop naar Beethovens tweehonderdvijftigste geboortejaar in 2020 nog ongetwijfeld te wachten staan.©Olga de Kort, 2016.
Olga de Kort 
Geef een reactie