Olga de Kort. J. S. Bach. The Well-Tempered Clavier. 4 Cd’s. Alexander Borovsky, piano (gepubliceerd in Piano Bulletin, 2016, nr.2)
De Russische pianist Aleksandr Borovski (Alexander Borovsky, 1889-1968) speelde tot zijn laatste levensjaren, en maakte gedurende een 47 jaar lange concertpraktijk vele opnamen met zijn favoriete componisten Liszt en Bach. De onlangs gerestaureerde geluidsband van Bachs Wohltemperierte Klavier werd door de 66-jarige pianist in 1955 in New York gemaakt . Vier jaar later speelde hij de cyclus live en nog steeds uit het hoofd tijdens zijn recitals in New York, Parijs en Kopenhagen. Hoe nauwkeurig en stijlgetrouw zijn spel was, bewijst het 44 pagina’s tellende cd-boekje met Borovski’s eigen toelichting bij Bachs preludes en fuga’s. Daarin toont hij zich een kenner van alle uitgaven van het WTK, het Bach-onderzoek en de discussies omtrent de uitvoeringspraktijk. Dat weerhield hem trouwens niet van om voor het recht van pianisten op interpretatie te pleiten, zelfs als het om een muzikaal monument zoals het WTK gaat. Het laatste wat hij wil, is deze muziek volgens “alle ijzeren regels en formules” te spelen, want ook “in deze oceaan van klanken zijn er ontelbare mogelijkheden voor talloze afwijkingen van de order”.
Borovski blijft inderdaad trouw aan de door Bach voorgeschreven tempi, zorgt voor de te verwachten accenten en dynamiek, maar zijn benadering is nog steeds individueel en tot de kleinste details doordacht. Geen snel gespeelde fuga’s om de polyfonie niet te bederven, wel een opvallend rap tempo in de, bijvoorbeeld, Preludes in d, e en F uit het eerste boek, en de hoorbare vertraging in het Preludium in gis (eveneens boek 1) om chromatiek en syncopering beter tot zijn recht te laten komen. Hij geeft zijn eigen invulling aan de versieringen in de Preludes in es, g en aan de lengte van trillers, terwijl hij in Preludes in f en Bes zich bepaalde vrijheid in ritme permitteert. Boeiend is de polyfone stemvoering zoals bijvoorbeeld in het Preludium in A uit boek 1 en Fuga in E uit boek 2 en zijn combinatie van licht staccato en perfect legato. Van de achtste Fuga (boek 1) is bekend dat deze Borovski aan een Russische melodie en de landschappen van zijn vaderland liet denken. Zijn andere favoriet was het Preludium in Bes (boek 2), waarin hij de tijd neemt om van de contemplatieve stemming en de door elkaar gevlochten motieven te genieten.
Het is zonder meer interessant om naar deze persoonlijke opvatting over het WTK te luisteren, 61 jaar na de opname, naar de zangerige en warme toon van de pianist en naar zijn expressieve en duidelijke lage stemmen. Elke prelude en fuga verdient een aparte vermelding, maar om Borovsky’s eigen woorden te gebruiken, “je kunt niet over deze muziek praten, je moet er naar luisteren”. ©Olga de Kort, 2016.
⇒ Te bestellen via Alexander K. Borovsky.
Olga de Kort 
Thank you Olga for your review of my piano teacher, Borovsky.